Konkluzionet nga debati publik me temë “Zgjedhjet lokale 2021 – Integriteti i procesit zgjedhor dhe integriteti i pjesëmarrësve” mbajtur më 22 shtator 2021

• Zbatimi i aktiviteteve zgjedhore duhet të bëhet në mënyrë transparente, dhe të gjitha institucionet kompetente duhet të tregojnë integritet dhe të veprojnë në përputhje me rregulloret, në parim dhe me qasje të barabartë ndaj të gjithë aktorëve politikë në procesin zgjedhor.
• Partitë politike me sjelljen e tyre ndikojnë në opinionin publik dhe në ndërtimin e kulturës politike dhe shoqërore dhe për këtë arsye duhet të punojmë për të rritur integritetin e institucioneve, duke pasur një zbatim më efikas të ligjeve dhe sanksionimin e sjelljeve të papërshtatshme.
• Kultura politike që tani manifestohet nga partitë politike, tregon një sërë shkeljesh dhe injorimit të kuadrit ligjor që rregullon procesin zgjedhor, dhe kjo është arsyeja kryesore për daljen gjithnjë e më të ulët të zgjedhjeve, e cila nga ana tjetër vë në pikëpyetje legjitimitetin e zyrtarëve të zgjedhur.
• Edhe pse janë ndërmarrë hapa të shumtë në drejtim të ngritjes së standardeve dhe kontrollit më të madh mbi shpenzimin e fondeve publike, të tilla si mjetet për të monitoruar përdorimin e automjeteve zyrtare, kodin etik të miratuar nga qeveria dhe të ngjashme, realiteti tregon se partitë politike, pa përjashtim, shmangin kornizat ligjore. Shembuj të kësaj janë aktivitetet në terren para fillimit të fushatës dhe raportimet për keqpërdorimin e burimeve zyrtare/shtetërore.
• Megjithëse partitë kanë një ndikim të madh mbi qytetarët, ato nuk tregojnë interes për standardet që ndërtohen në shoqëri përmes sjelljes së tyre dhe sjelljes së anëtarëve të tyre. Një qëndrim i tillë manifestohet edhe në procesin e miratimit të ligjeve dhe vendimeve.
• Si rezultat i mungesës së sanksioneve, qoftë morale apo ligjore, partitë politike nuk i marrin parasysh shfaqjet e tyre publike dhe premtimet e bëra publikisht. Një shembull i tillë janë programet politike dhe premtimet e jorealiste. Mënyra se si justifikohen veprime të tilla jo etike dhe nganjëherë të paligjshme, tregojnë mungesën e plotë të kushteve për zbatimin e një procesi zgjedhor bazuar në integritetin dhe përgjegjësinë morale dhe ligjore të të gjithë aktorëve.
• Integriteti në procesin zgjedhor është thelbësor për reduktimin e korrupsionit. Në fakt, marrëdhëniet më të mëdha klienteliste krijohen pikërisht gjatë procesit të zgjedhjeve.
• Për të arritur këtë, procesi duhet të jetë i menaxhuar mirë dhe gjithëpërfshirës për të gjithë aktorët. Financimi i partive politike dhe aktivitetet e tyre duhet të monitorohen dhe të promovohen, sepse është thelbësore që ky proces të jetë transparent për të minimizuar abuzimet e mundshme.

Konkluzionet:

Mungesa e partive politike në debate të tilla është një konfirmim i qartë i sjelljes së tyre injorante ndaj parimeve ligjore dhe morale të integritetit në procesin zgjedhor. Si rezultat, mungon ndërtimi i një kulture politike transparente dhe të përgjegjshme që do të kontribuojë në forcimin e demokracisë. Mungesa e interesit për ndërtimin dhe zbatimin e politikave të përgjegjshme dhe respektimin e rregullores është sinjal i qartë për nevojën e veprimeve dhe masave nga të gjitha institucionet dhe aktorët për të ndërtuar kushtet që do të çojnë drejt politikave të përgjegjshme si një standard themelor.

Duke pasur parasysh faktin se procesi zgjedhor është një operacion i ndërlikuar shoqëror, roli i institucioneve joqeveritare, ekspertëve dhe aktorëve të tjerë luan një rol të rëndësishëm në cilësinë e procesit. Kjo është arsyeja pse integriteti i këtyre entiteteve dhe pavarësia e tyre mund të luajnë një rol të rëndësishëm. Shqetëson mungesa e interesit të tyre për të marrë pjesë në debate që mund të përmirësojnë cilësinë e procesit zgjedhor, i cili është në qendër të veprimit të tyre.

Është e nevojshme të krijohen mjete me anë të të cilave do të ngrihet standardi edhe në sjelljen e partive politike, duke filluar nga komunikimi i vazhdueshëm i brendshëm në parti, deri në ndërtimin e mjeteve dhe mekanizmave të reja që do të arrijnë më shumë gjurmë, ndërsa institucionet duhet të punojnë për të rritur kapacitetet dhe integritetin e tyre, në mënyrë që secili brenda kompetencave të tij të mund të veprojë në drejtim të arritjes së një rezultati më të mirë në ngritjen e integritetit në procesin zgjedhor.